จากการที่ได้เริ่มมีกิจกรรม บล็อกกันวันละหน ทำให้แต่ละวันผมมีโอกาสได้อ่าน blog post ดี ๆ ทุกวัน จากเพื่อน ๆ ที่กำลังฝึกใจ เอาชนะตนเองอยู่ มันดูมีพลังจริง ๆ
วันก่อน น้อง Beam เขียน blog เหมือนเป็นคำถามว่า Beam — เรามีเป้าหมายไว้เพื่ออะไร?.
ซึ่งบังเอิญผมคิดว่าตัวเองมีคำตอบ เลยมาลองขอตอบดู
ก่อนนี้ทราบอยู่แล้วว่า น้องเค้า กำลังศึกษาเรื่อง Zen และอ่านหนังสือภาษาอังกฤษเสียด้วย (ไม่รู้ทำไม ภาษาไทยมีเยอะแยะไม่อ่าน แหะ ๆ) สิ่งหนึ่งที่ Zen เน้นย้ำคือ การมีชีวิตอยู่กับปัจจุบัน เพราะ อดีตได้ผ่านพ้นไปแล้ว เราทำอะไรกับมันไม่ได้ การไปนั่งเสียใจหรือดีใจกับมันไม่ทำให้เหตุการณ์ที่ผ่านไปแล้วเปลี่ยนแปลงได้ ส่วนอนาคตนั้นยังมาไม่ถึง การไปคาดหวังหรือกังวลกับมันไม่ช่วยให้อะไรดีขึ้น มีแต่ปัจจุบันขณะเท่านั้นที่เรามีโอกาสจะทำอะไร ให้มีผลที่เราต้องการได้ Zen จึงมุ่งสอนให้เรามีชีวิตอยู่กับปัจจุบันขณะ
ถ้าหากคิดตามนี้การมีเป้าหมายดูจะขัดกับหลักคำสอนของ Zen แต่ทว่า Zen กลับไม่ได้ห้ามไม่ให้เรากำหนดเป้าหมาย เพียงไม่ให้เราไปยึดติดกับเป้าหมายต่างหาก กล่าวคือ ให้กำหนดเป้าหมายแล้ววางมันลงซะ วางแผนอนาคต เสร็จแล้วกลับมาอยู่กับปัจจุบันขณะ แต่ยังคงมีเป้าหมายอยู่ แต่ไม่ยึดติดกับมัน
การมีเป้าหมายนั้นเหมือนกับว่าเรากำลังเดินทางโดยมีเข็มทิศ เราสามารถใช้เป้าหมายเป็นตัวเปรียบเทียบว่าเราเดินทางมาถึงไหนแล้ว และต้องเดินทางต่อไปทางทิศใด การไม่มีเป้าหมายนั้น จะทำให้การเดินของเรา “หลง” อ้อมไปมา ไม่สามารถไปถึงฝั่งฝันของเราได้
ในอไจล์กล่าวไว้ว่า
Responding to change over following a plan
จะเห็นได้ว่า เขาไม่ได้ห้ามวางแผนนะครับ เขาห้ามไม่ให้เรายึดติดกับแผน เมื่อเราตรวจสอบแล้วว่าเรากำลังออกห่างจากเป้าหมาย มีสิ่งที่มีโอกาสเป็นไปได้อยู่สองอย่างคือ เรากำลังเดินผิดทาง หรือไม่เราเดินถูกแต่ก็กำหนดแผนไว้ผิดต่างหาก เพราะฉะนั้น ถ้าหากเราเดินผิดเราก็แค่ปรับวิธีปฏิบัติ แต่ถ้าหากเราวางแผนไว้ผิดเราก็แค่ปรับแผนให้ถูกต้องแค่นั้น (ง่ายมั้ย?)
การที่เราจะอยู่กับปัจจุบันโดยไม่มีการวางแผนอนาคตนั้น จะเป็นการทำร้ายทั้งปัจจุบันและอนาคตด้วย เพราะเราจะไม่มีจุดอ้างอิงว่าเราเดินถูกหรือผิดอย่างไร เหมือนกับการเข้าป่าโดยไม่มีเข็มทิศ โอกาสหลงป่าแทบจะเป็นร้อยเปอร์เซ้นต์เลย
สรุป เรามีเป้าหมายเพื่อเป็นเข็มทิศคอยชี้ทางที่ถูกต้องให้กับเรา แต่เราต้องไม่ยึดติดกับมัน ไม่มัวไปหลงกับภาพอนาคตที่วางไว้ แต่จดจ่ออยู่กับปัจจุบันทีละย่างก้าวจนไปถึงจุดหมายปลายทางแห่งความสำเร็จ
ชอบมากๆ ตรง
“เมื่อเราตรวจสอบแล้วว่าเรากำลังออกห่างจากเป้าหมาย มีสิ่งที่มีโอกาสเป็นไปได้อยู่สองอย่างคือ เรากำลังเดินผิดทาง หรือไม่เราเดินถูกแต่ก็กำหนดแผนไว้ผิดต่างหาก”